Tên di sản : Đình Ngọc Bình
Tỉnh/Thành phố : Thanh Hóa
Loại di tích :
Di tích lịch sử
Sô quyết định : 181/QĐ-UBND
Giới thiệu
Đình nằm ở trung tâm làng, thuộc thửa đất số 83 với diện tích tổng thể là 200m2, diện tích xây dựng là: 137m2 (rộng 8m, dài 17m). Dựng đình theo hướng nam.
Thửa đất số: 83/200 là khu vực di tích đình.
Phía đông giáp thửa đất 118 và thửa 82.
Phái tây giáp thửa đất số 84.
Phía nam giáp đường làng và cách thửa số 46/45.
Phía bắc giáp thửa đất số 122.
Kết cấu kiến trúc:
Đình Ngọc Bình là một công trình kiến trúc 5 gian hai hồi. Ngày xưa đình 4 mái. Hiện nay xây 2 hồi, có 2 mái kết cấu theo kiểu giá chiêng kẻ chuyền gồm 4 hàng cột: hai cột cái, hai cột quân, đình có sàn gỗ hai bên.
Kết cấu vì kèo (4 vì giữa):
Ngày xưa là đình trống 4 gian hai bên, phía sau gian giữa làm nơi thờ nên bốn gian hai bên là sàn thấp có độ cao 70cm đến 85cm.
Cấu trúc vì kèo: câu đầu thay khóa giang, có khoảng rộng 2,9m. Phía trên câu đầu 4 hàng đòn tay (hoành), hoành gỗ tròn. Gồm hai kẻ thượng hai bên bám vào hai trụ non, trụ non trên và dưới có đấu bát, trên bát có quả bắp, quả bắp trên và quả bắp dưới, tiếp lên 1 gối ngang 1 gối dọc đỡ thượng lương. Để giằng đỡ làm thăng bằng mái cổ. Phần lá dong trên lưng kẻ thượng, xuyên qua giữa quả bắp dưới, giữa quả bắp dưới và quả bắp trên có hai đấu kẻ hai bên.
Từ cột cái ra cột quân, có khoảng rộng 1,5m. Trên có kẻ trung, dưới có con ngang để giằng hai cột. Trên kẻ trung có lá dong, gồm có khoảng 4 hoành.
Từ cột cái ra hiên không có cột mà là bẫy. Bẫy trước rộng 95cm gồm có 2 khoảng hoành và một đường tàu. Lá mái bẫy sau có hai khoảng hoành, bẫy gác lên tường hậu, khoảng rộng 65cm, tường dày 30cm.
Kết cấu vì hai bên (vì 1 và vì 6):
Phần vì và kẻ thì tương tự 4 vì giữa, duy chỉ bổ sung phần lòng. Lòng là phần dưới câu đầu, song song với câu đầu nối phần nách cái trước song nách cái sau.
Ngày xưa có hệ thống bẫy ra hai hiên hồi, nay đã xây tường. Rẫy hiên hồi đỗ lên đầu xà đại hạ (hiện nay còn đầu vít).
Cột cái tròn có đường chu vi 82cm.
Đường kính tương đương 27cm, cao 3,95m.
Cột quân tròn có chu vi 75cm, cao 2,65m.
Cấu trúc vì kèo chắc chắn, đơn giản mà khỏe. 4 vì giữa phía trước có 4 bẫy xôi kẻ chỉ cầu kì, trang trí tứ linh xen tứ quý.
Cấu trúc dọc: Như phần cấu trúc vì kèo (ngang). Phần dọc được liên kết với nhau bằng các hàng xà. Xà gồm 2 lớp, lớp trên giáp mái gọi là xà hoành, xà hoành ở đầu cột thay đòn tay. Lớp dưới có xà đại (ở giữa khoảng lòng và câu đầu). Còn cột quân cũng có hai lớp xà, lớp xà trên thay hoành ở vị trí đầu cột, xà hạ phía còn ngang.
Gian giữa (gian 3) có bức cửa võng, là nơi tôn nghiêm thờ tự thì có sân cao từ cột cái ra phía sau. Phía sau (cột quân) ngày xưa dùng ván có hai lớp xà giằng, một xà của sàn, một xà của ngạch. Hiện nay xây tường hậu không còn dùng ván.
Phần sàn đình: Sàn được bố cục hai gian, hai hồi thì làm sàn từ cột cái trước qua cột cái sau và từ cột cái sau đến hết cột quân sau. Còn gian 2 và gian 4 chỉ dùng sàn từ cột cái ra cột quân sau sàn 4 gian, hai bên thấp. Có độ cao không đều, dốc vào trong, cao từ 70cm đến 85cm. Riêng gian giữa sàn cao 1m, khoảng cách dọc: gian 1, gian 2 và gian 5 có độ dài khoảng 2,9m; gian 4 có độ dài 2,95m (tính từ tây sang đông), gian giữa có độ dài rộng nhất: 3m.
Hai hồi ngày xưa có bẫy gia hiên bốn mái có khoảng rộng 95cm. Hiện nay, xây tường còn khoảng rộng 0,65m. Đình Ngọc Bình (Tân Bình) được xây dựng từ lâu, kiến trúc thời Lê, được sửa chữa nhiều lần, được trùng tu (sữa chữa lớn) vào niên hiệu Tự Đức thứ 3 (năm 1850) chuyển từ đình 4 mái còn 2 mái, xây tường hai hồi và mặt sau, mặt trước thì xây cuốn cót 2 gian hồi cho tiện việc sinh hoạt.
Nhà lợp ngói vẫy cổ. Ngày xưa lợp 2 lớp, ngày nay một số chỗ đóng thêm mè lợp ngói vầy 1 lớp. Rui, mè gỗ lim.
Trên mái ngày xưa ở 4 bờ giải có 4 con ly. Nay xây tường không còn bốn con giống. Bờ nóc có rồng chầu mặt nguyệt, lần sửa gần đây đã tháo gỡ rồng còn mặt nguyệt.